Kan een school een kind zonder mondmasker weigeren?
Kinderen die weigeren om een mondmasker te dragen op school, zijn vanaf woensdag niet meer welkom in de klas. Hoewel juridische experts het niet volledig eens zijn, is het voor de minister en onderwijsverstrekkers duidelijk. ‘De school is niet de schuldige.’
Klaas Maenhout
Dinsdag 7 december 2021 om 17.00 uur
Vanaf woensdag is het mondmasker echt verplicht op school. © belga
Na een overgangsperiode van twee dagen wordt het mondmasker vanaf woensdag verplicht voor leerlingen vanaf zes jaar op school. ‘Dialoog, dialoog, dialoog’ blijft de kernboodschap, maar in uitzonderlijke gevallen zal het – via mail, Whatsapp of aan de schoolpoort – toch tot moeilijke situaties leiden. Zes vragen.
1. Kan een kind dat geen mondmasker wil dragen, geweigerd worden in school?
Zowel Katholiek Onderwijs Vlaanderen als het GO! heeft een standpunt ingenomen na advies van hun interne en externe juridische experts. Een kind kan wel degelijk geweigerd worden als hij of zij weigert om het mondmasker te dragen op school. ‘Een school moet zich gedragen naar de maatregelen die zijn opgelegd door het Overlegcomité en kan zich beroepen op het Koninklijk Besluit‘, zegt Myriam Van den Abeele, advocaat gespecialiseerd in onderwijsrecht. ‘Dat een school kinderen uit de lessen of de school verwijdert, lijkt perfect mogelijk.’
Myriam Van den Abeele – Advocaat onderwijsrecht
Als de school zegt dat het mondmasker niet hoeft, stelt ze zich boven de wet. Ouders kunnen in dat geval een klacht neerleggen bij de politie
Onderwijsadvocaat Christophe Vangeel betwijfelt dan weer of er een juridische basis is. ‘Er is een Koninklijk Besluit dat nu ook iedereen vanaf zes jaar verplicht om mondmaskers te dragen op diverse plaatsen, zoals winkels, openbaar vervoer of gerechtsgebouwen, maar vreemd genoeg staan schoolgebouwen niet bij deze locaties‘, zegt hij.
Voor Van den Abeele is er geen twijfel mogelijk (voor de specialisten: ze venvijst niet naar Artikel 23 van het KB van 28 oktober 2021, maar naar Artikel 22, §1, 4 °), al had het zeker helderder omschreven kunnen worden. Op de site van Onderwijs Vlaanderen en op het kabinet van minister van Onderwijs Ben Weyts (N-V A) gaan ze ervan uit dat alles gedekt is, al verwijst het kabinet zelf naar de federale overheid. ‘De besluitvorming van het Overlegcomité wordt door de minister van Binnenlandse Zaken in een Koninklijk Besluit gegoten‘, klinkt het.
2. Wat als je als ouder beslist om je kind thuis te houden?
Tenzij je kind een doktersbriefje heeft, is het onwettig afwezig. Dat wordt zo doorgegeven aan de onderwijsadministratie in Brussel. Als een kind meerdere dagen afwezig is, wordt ook het centrum voor leerlingbegeleiding op de hoogte gebracht. ‘In uitzonderlijke gevallen zou het kunnen dat de afwezigheid als problematisch gezien wordt of dat het dossier bij de politie belandt.’
Als je kind alsnog een ziektebriefje krijgt, dan is het in principe gewettigd afwezig, en geldt de gewone regeling die de school uitgewerkt heeft voor het inhalen van lessen, taken en toetsen. ‘Bij langdurige afwezigheid en indien aan de voorwaarden is voldaan, zou Bednet bijvoorbeeld mogelijk kunnen zijn, maar veel hangt af van hoe de dokter de “ziekte” omschrijft, en ook de kerstvakantie lonkt uiteraard‘, zegt Van den Abeele.
Overschakelen op huisonderwijs is alvast geen evidentie. Behalve veel tijd, materiaal en leerstof, moet je ook een aanvraag indienen. Verschillende instanties zullen ouders daarbij bevragen en controleren.
3. Kan de school in gebreke gesteld worden?
De voorbije dagen werden enkele scholen in gebreke gesteld. ‘Ik begrijp dat ouders ergens de school als schuldige zien, maar ze schieten op de verkeerde partij. Niet de school, maar de overheid heeft de mondmaskerplicht vastgesteld‘, zegt Van den Abeele. Een ingebrekestelling heeft met andere woorden weinig zin: de school houdt zich gewoon aan de maatregelen.
Het volstaat dat je als school beleefd goede ontvangst meldt van die ingebrekestelling’, geeft Katholiek Onderwijs Vlaanderen aan de scholen mee. ‘De directie en bestuur hebben niet de macht om tegen de opgelegde maatregelen in te gaan
4. Wat met het recht op onderwijs?
‘Verschillende grondrechten gaan hier met elkaar in de strijd‘, zegt Van den Abeele. Er is enerzijds het recht op onderwijs, maar er is ook het recht op bescherming van de gezondheid. ‘Het advies van de Raad van State inzake de pandemiewet is daarin duidelijk. De grondrechten dienen als het ware in de weegschaal te worden gelegd, rekening houdend met de uitzonderlijke gezondheidscrisis waarin we ons bevinden. Het recht op onderwijs is geen onbegrensd recht. Dit recht kan worden beperkt door de waarborg van andere grondrechten.’
De kans is reëel dat er een ouder naar de Raad van State trekt om de maatregel aan te vechten. Een snelle procedure wegens uiterst dringende noodzakelijkheid kan in theorie worden opgestart. ‘Vanuit een juridische nieuwsgierigheid zou ik dat zeker interessant vinden‘, zegt Van den Abeele. Toch dicht ze ouders maar een waterkansje toe. ‘Ze moeten op korte tijd met een enorm gefundeerd dossier komen, met medische en statistische experts die kunnen aantonen dat de maatregel disproportioneel is.’
Van den Abeele, en ook de onderwijsverstrekkers, zijn ervan overtuigd dat het recht op bescherming van de gezondheid primeert op het recht op onderwijs. ‘We zitten in bijzondere tijden‘, aldus de advocaat. ‘Ik denk dat het recht op onderwijs, indien al in het gedrang, de duimen zal moeten leggen voor de bijzondere omstandigheden waarin we ons nu bevinden.’
5. Wat als de school de mondmaskerplicht niet respecteert?
Als de directie zich niet achter de mondmaskerplicht schaart – en sommige kinderen dus geen mondmasker dragen – dan komt de veiligheid van de anderen mogelijk in het gedrang.
Myriam Van den Abeele – Advocaat onderwijsrecht
Dit is een interessante vraag over de afdwingbaarheid van de maatregelen. De school is verplicht om een veilige leeromgeving te voorzien. Als de school zegt dat het mondmasker niet hoeft, stelt ze zich boven de wet. In dat geval kunnen ouders klacht neerleggen bij de politie
De communicatie van de koepels is daarom ook helder. ‘Je bent als school verplicht om de maatregelen die worden opgelegd door de overheid te respecteren. Een school kan daarop geen uitzonderingen maken‘, klinkt het bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
6. Wat als er toch kinderen opduiken aan de schoolpoort zonder mondmasker?
‘Dat is een moeilijke‘, zegt Van den Abeele. ‘Ik zou blijven inzetten op dialoog. Maar indien nodig kan een school een bewarende maatregel nemen zoals een preventieve schorsing.’ Ook een mondmasker uitdelen aan de leerling is mogelijk. ‘Maar door het gezag van de ouders te negeren, creëer je op pedagogisch vlak een ongewenste kortsluiting in het hoofd van het kind.’
De onderwijspartners hopen dat het niet zo ver komt. ‘Het veld heeft zelf beslist om een overgangsperiode te installeren, en we hebben mildheid ingebouwd in de toepassing, juist met de bedoeling om ruimte te maken voor dialoog’, klinkt het op het kabinet-Weyts.